آموزش کامل و کاربردی استوکاستیک در بازارهای مالی

اندیکاتور استوکاستیک یکی از قدرتمندترین ابزارهای تحلیل تکنیکال برای سنجش مومنتوم و شناسایی نقاط بازگشت روند است که در دهه ۱۹۵۰ توسط جورج لین طراحی شد. این اسیلاتور با مقایسه قیمت بسته‌شدن جاری با دامنه قیمتی یک دوره مشخص، شرایط اشباع خرید و اشباع فروش را شناسایی می‌کند. در این مطلب با اصول کاربردی استوکاستیک، فرمول محاسبه، استراتژی‌های معاملاتی و اشتباهات رایج آشنا خواهید شد.

اندیکاتور استوکاستیک چیست؟

استوکاستیک یک اندیکاتور مومنتوم است که موقعیت قیمت بسته‌شدن فعلی را نسبت به بالاترین و پایین‌ترین قیمت در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند. این ابزار بر اساس این اصل کار می‌کند که در یک روند صعودی، قیمت‌ها تمایل دارند نزدیک به سقف و در روند نزولی نزدیک به کف محدوده بسته شوند. جورج لین، تحلیلگر مالی برجسته، استوکاستیک را در اواخر دهه ۱۹۵۰ با همکاری تیمی از معامله‌گران توسعه داد. لین معتقد بود که مومنتوم همیشه قبل از قیمت جهت خود را تغییر می‌دهد. او این مفهوم را با مثال موشکی توضیح می‌داد که قبل از سقوط باید سرعتش کاهش یابد. همین اصل در بازارها نیز صادق است.

اجزا اسیلاتور استوکاستیک

استوکاستیک بین صفر تا ۱۰۰ نوسان می‌کند و از دو خط اصلی تشکیل شده است.

• خط %K: خط سریع‌تر که مقدار فعلی استوکاستیک را نشان می‌دهد.
• خط %D: میانگین متحرک ۳ دوره‌ای %K که به عنوان خط سیگنال عمل می‌کند.

سطوح استاندارد اسیلاتور استوکاستیک، بالای ۸۰ برای اشباع خرید و زیر ۲۰ برای اشباع فروش، هستند. اما باید بدانید؛ این سطوح می‌توانند بسته به نوسانات بازار تنظیم شوند.

مومنتوم در مقابل قیمت

مومنتوم به معنای سرعت و شتاب حرکت قیمت است. وقتی استوکاستیک بالای ۸۰ قرار دارد؛ به این معنا نیست که حتماً قیمت باید سقوط کند. بلکه نشان می‌دهد مومنتوم قوی است و قیمت در بالای محدوده خود بسته شده است. بسیاری از معامله‌گران مبتدی اشتباهاً فکر می‌کنند هر بار که استوکاستیک به منطقه اشباع خرید (بالای ۸۰) برسد؛ باید بفروشند. اما در یک روند صعودی قوی، استوکاستیک می‌تواند مدت‌ها در محدوده بالای ۸۰ باقی بماند. در نتیجه این نشانه قدرت روند است نه ضعف آن. ^scanz

انواع اسیلاتور استوکاستیک

سه نسخه از استوکاستیک وجود دارد که تفاوت اصلی آن‌ها در میزان هموارسازی آن‌ها است. در ادامه به بررسی جزیی هر یک می‌پردازیم.

اکثر معامله‌گران استوکاستیک کند را ترجیح می‌دهند زیرا سیگنال‌های تمیزتر و قابل اعتمادتری تولید می‌کند.

تنظیمات و پارامترهای استوکاستیک

تنظیمات استاندارد استوکاستیک ۱۴-۳-۳ است. دوره ۱۴ (14 کندل پشت سر هم) به معنای بازه زمانی برای محاسبه بالاترین و پایین‌ترین قیمت است. عدد بعدی یا هموارسازی ۳، میانگین متحرک برای خط %K را نشان می‌دهد. میانگین ۳ بعدی هم، میانگین متحرک برای خط %D (خط سیگنال) است. این تنظیمات برای سوئینگ تریدینگ و معاملات میان‌مدت مناسب هستند. موارد گفته شده تعادل خوبی بین حساسیت و قابلیت اعتماد ایجاد می‌کنند. اما برای سبک‌های دیگر ترید مناسب نیستند. در ادامه تنظیمات مناسب استوکاستیک برای سایر سبک‌های معاملاتی را پیدا می‌کنید.

1. دی تریدینگ (معاملات روزانه): تنظیمات: ۹-۳-۳ یا ۵-۳-۳
2. سوئینگ تریدینگ (معاملات نوسانی): تنظیمات: ۱۴-۳-۳ یا ۲۱-۹-۹
3. پوزیشن تریدینگ (معاملات بلندمدت): تنظیمات: ۲۱-۵-۵ تا ۲۱-۹-۹

در بازارهای نوسانی بالا (مثل ارزهای دیجیتال یا سهام فناوری)، می‌توانید تنظیمات را به ۱۰-۳-۳ تغییر دهید. برای بازارهای کم نوسان (مثل سهام شرکت‌ها)، تنظیمات ۲۱-۹-۹ بهتر عمل می‌کند.

چگونه استوکاستیک را بخوانیم و تفسیر کنیم

برای خواندن و تفسیر صحیح اندیکاتور استوکاستیک، باید به چند نکته کلیدی توجه کنید. در ادامه هر کدام را به تفصیل مرور می‌کنیم.

شرایط اشباع خرید و اشباع فروش

شرایط اشباع خرید و اشباع فروش در استوکاستیک با سطوح ۸۰ و ۲۰ مشخص می‌شوند. وقتی استوکاستیک بالای ۸۰ قرار می‌گیرد؛ قیمت نزدیک به بالاترین سطح محدوده خود بسته شده و مومنتوم صعودی قوی دارد. در بازارهای رنج، نشانه احتمال بازگشت قیمت به پایین است و در روندهای قوی نشانه ادامه قدرت روند می‌باشد. وقتی استوکاستیک زیر ۲۰ قرار می‌گیرد؛ قیمت نزدیک به پایین‌ترین سطح محدوده خود بسته شده و مومنتوم نزولی قوی دارد. در این حالت، در بازارهای رنج، نشانه احتمال بازگشت قیمت به بالا و در روندهای قوی نشانه ادامه ضعف روند است.

اشباع خرید و فروش به تنهایی سیگنال معامله نیستند. بسیاری از معامله‌گران مبتدی این اشتباه را مرتکب می‌شوند که به محض رسیدن استوکاستیک به بالای ۸۰ شروع به فروش می‌کنند یا زیر ۲۰ خرید می‌کنند. یک تریدر حرفه‌ای هیچ وقت با اتکا به یک ابزار معامله باز نمی‌کند.

کراس‌اوورها (تقاطع خطوط %K و %D)

تقاطع خطوط %K و %D سیگنال‌های معاملاتی مهمی تولید می‌کنند. به عبارت دیگر تقاطع این دو خط می‌توانند سیگنال خرید یا سیگنال فروش بدهند.

1. سیگنال خرید (Bullish Crossover): در صورتی که خط %K از پایین به بالا، خط %D را قطع کند. اگر این تقاطع در منطقه زیر ۲۰ رخ دهد که نشانه تغییر مومنتوم از نزولی به صعودی است؛ اعتبار سیگنال بیشتر است.​
2. سیگنال فروش (Bearish Crossover): زمانی که خط %K از بالا به پایین، خط %D را قطع می‌کند. اعتبار این سیگنال زمانی بیشتر است که در منطقه بالای ۸۰ رخ دهد. چون نشانه تغییر مومنتوم از صعودی به نزولی است.
3. تأیید بیشتر سیگنال‌ها: برخی معامله‌گران برای تأیید بیشتر منتظر می‌مانند تا بعد از کراس‌اوور، خط %K از سطح ۲۰ عبور کند (برای خرید) یا از سطح ۸۰ عبور کند (برای فروش) تا اطمینان بیشتری از قدرت سیگنال به دست آورند.

واگرایی (Divergence)

Divergence یکی از قدرتمندترین سیگنال‌های استوکاستیک است. واگرایی صعودی زمانی رخ می‌دهد که قیمت کف‌های پایین‌تری بسازد اما استوکاستیک کف‌های بالاتری تشکیل دهد. این حالت نشانه ضعف مومنتوم نزولی و احتمال بازگشت به بالاست. تایید آن هم، شکست خط روند نزولی روی قیمت است. واگرایی نزولی زمانی رخ می‌دهد که قیمت سقف‌های بالاتری بسازد اما استوکاستیک سقف‌های پایین‌تری تشکیل دهد که نشانه ضعف مومنتوم صعودی و احتمال بازگشت به پایین است. تأیید آن شکست خط روند صعودی روی قیمت است.

استراتژی معامله اشباع خرید/فروش در بازارهای رنج

این استراتژی در بازارهای جانبی با سطوح حمایت و مقاومت مشخص، بهترین عملکرد را دارد. ابتدا اندیکاتور اسیلاتور استوکاستیک را فعال کنید و طبق مراحل زیر پیش بروید.

شرایط ورود به خرید

1. استوکاستیک زیر ۲۰ قرار دارد (اشباع فروش)
2. خط %K خط %D را از پایین به بالا قطع می‌کند.
3. قیمت به سطح حمایت رسیده است.
4. تأیید با پترن کندل استیک صعودی (مثل هامر)

شرایط ورود به فروش

1. استوکاستیک بالای ۸۰ قرار دارد (اشباع خرید)
2. خط %K خط %D را از بالا به پایین قطع می‌کند
3. قیمت به سطح مقاومت رسیده است
4. تأیید با پترن کندل استیک نزولی (مثل شوتینگ استار)

مدیریت ریسک

• حد ضرر: کمی زیر حمایت (خرید) یا بالای مقاومت (فروش)
• حد سود: نسبت ریسک به ریوارد ۱:۲ یا سطح مقاومت/حمایت بعدی
• حجم معامله: متناسب با فاصله تا حد ضرر

استراتژی معامله واگرایی با استوکاستیک

استراتژی واگرایی برای پیش‌بینی نقاط بازگشت روند استفاده می‌شود. برای اجرا این استراتژی باید طبق مراحل زیر پیش بروید.

• شناسایی واگرایی: قیمت و استوکاستیک در جهت مخالف حرکت می‌کنند
• تأیید با ابزارهای دیگر: بررسی الگوهای کندلی، حجم معاملات، سطوح کلیدی
• ورود به معامله: بعد از کراس‌اوور استوکاستیک در جهت واگرایی
• حد ضرر: پایین‌تر از آخرین سوئینگ (واگرایی صعودی) یا بالاتر از آخرین سوئینگ (واگرایی نزولی)

واگرایی را در چندین تایم فریم بررسی کنید. اگر واگرایی در تایم فریم روزانه و ۴ ساعته همزمان رخ دهد؛ سیگنال قوی‌تر است.

استراتژی معامله ترند با استوکاستیک

در بازارهای روندی، استوکاستیک برای یافتن نقاط ورود در پولبک استفاده می‌شود. در روند صعودی فقط به دنبال سیگنال‌های خرید باشید و وقتی قیمت بالای میانگین متحرک ۱۰۰ یا ۲۰۰ دوره (کندل) است؛ منتظر بمانید تا استوکاستیک به زیر ۲۰ برسد (پولبک). همچنین ورود را وقتی استوکاستیک از ۲۰ عبور کند یا کراس‌اوور صعودی رخ دهد انجام دهید و سیگنال‌های فروش را نادیده بگیرید. در روند نزولی فقط به دنبال سیگنال‌های فروش باشید و وقتی قیمت زیر میانگین متحرک ۱۰۰ یا ۲۰۰ دوره است؛ منتظر بمانید تا استوکاستیک به بالای ۸۰ برسد (پولبک). مشابه عملیات قبلی، ورود را وقتی استوکاستیک از ۸۰ عبور کند یا کراس‌اوور نزولی رخ دهد انجام دهید و سیگنال‌های خرید را نادیده بگیرید. این استراتژی از اشتباه رایج معامله بر خلاف روند جلوگیری می‌کند. ^traderspost

چه زمانی استوکاستیک دقیق‌تر از RSI است؟

استوکاستیک در بازارهای رنج و جانبی، برای معاملات کوتاه‌مدت (دی تریدینگ و اسکالپینگ)، وقتی نیاز به سیگنال‌های زودتر دارید و در بازارهای با نوسانات کم، دقیق‌تر و مناسب‌تر از RSI عمل می‌کند. اما RSI در بازارهای روندی قوی، برای معاملات میان‌مدت و بلندمدت و وقتی می‌خواهید از نویز کم‌تری برخوردار باشید؛ عملکرد بهتری دارد. ^investopedia

چرا استوکاستیک در اشباع خرید باقی می‌ماند؟​

این یک رفتار طبیعی در روندهای قوی است. اشباع خرید به معنای قدرت مومنتوم است نه الزاماً نقطه بازگشت. در یک روند صعودی قوی، قیمت مرتباً نزدیک به سقف محدوده بسته می‌شود که استوکاستیک را بالای ۸۰ نگه می‌دارد. این نشانه تداوم قدرت است نه ضعف. برای حل این مشکل، به جای فروش در اشباع خرید، منتظر تغییر روند باشید. مثل شکست خط روند، کراس‌اوور نزولی، یا واگرایی نزولی.

جمع بندی؛ راهنمای نجات از دام‌های استوکاستیک

در نهایت، شناخت اشتباهات رایج معامله‌گران در استفاده از استوکاستیک می‌تواند تفاوت چشمگیری در نتایج معاملات شما ایجاد کند. بسیاری از معامله‌گران به‌طور کورکورانه بر اساس سیگنال‌های اشباع خرید و فروش عمل می‌کنند. بدون توجه به روند کلی بازار، در حالی که این اندیکاتور در روندهای قوی ممکن است مدت‌ها در منطقه اشباع بماند و سیگنال‌های کاذب متعددی ایجاد کند. همچنین، استفاده از تنظیمات نادرست، نادیده گرفتن چند تایم فریم، معامله بدون تأیید حجم و تکیه انحصاری بر استوکاستیک از دیگر اشتباهات رایج هستند که باید از آن‌ها پرهیز کرد. برای جلوگیری از این خطاها و دریافت سیگنال‌های عملی و رایگان که بر اساس تحلیل دقیق و ترکیب ابزارها ارائه می‌شوند؛ می‌توانید به صفحه “سیگنال رایگان” مراجعه کنید و از آخرین تحلیل‌ها و سیگنال‌های عملی استفاده کنید.